Müəmmalı şəhər.
Qalanın içində.
Köhnə Şəhər, Bakıdakı ən qədim hissədir və divarlarla əhatə olunmuşdur. 2000-ci ilin dekabrında, Bakının Köhnə Şəhəri, o cümlədən Şirvanşahlar Sarayı və Qız Qalası, UNESCO Dünya İrsi Siyahısına daxil edilən ilk yer oldu.
Geniş şəkildə qəbul edilir ki, Köhnə Şəhər, o cümlədən Qız Qalası, ən azı 12-ci əsrə aiddir.
Bəzi tədqiqatçılar inşaat tarixlərini 7-ci əsrə qədər uzatmaqda israr edirlər. O zamandan bəri, Siniggala Minarəti (11-ci əsr), əsas qalalı divarlar (11-12-ci əsrlər), Buxara Karvansarası və Qasımbəy hamamı (16-cı əsr) - müvəqqəti bağlanıb, Şirvanşahlar Sarayı (15-16-cı əsrlər), Multani Karvansarası və Hacı Qəyyib hamamı (15-ci əsr) və Qız Qalası inşa edilmişdir.
Şirvanşahlar Sarayı.
İŞ SAATLARI:
Çərşənbə axşamı / Cümə: 10:00 – 18:00
Həftə sonları: 10:00 – 18:00
Bazar ertəsi: bağlı
GİRİŞ:
Ziyarətçilər – 15 AZN
Tələbələr – 5 AZN
Orta əsr memarlığının incilərindən biri olan Şirvan governatorlarının məskəni – Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi, tarixi və memarlıq xüsusiyyətlərini bu günə qədər qoruyub saxlamışdır. Saray XV əsrdə, Şamaxının şəhəri dağılmasından sonra inşa edilmişdir və paytaxt Bakı şəhərinə köçürülmüşdür. UNESCO tərəfindən "Azərbaycan memarlığında köhnə şəhərdəki incilərdən biri" kimi təsvir edilmişdir.
Saray kompleksi 9 binadan ibarətdir: Saray, Divanxana, Dervişlərin məqbərəsi, Şərq Qapısı (Portal), Saray məscidi, Key-Qubad məscidi, Saray Dəfn Külliyyatı, Hamam və ovdan (anbar gölü).
Qız Qalası
Qız Qalası, Azərbaycan tarix və mədəniyyətinə bağlı olan müəmma və əfsanələrlə örtülüdür.
Lakin əfsanələrdən əlavə, Qız Qalasının bu adla niyə adlandırıldığını izah edən tarixi, arxeoloji və yazılı sübutlar tapmaq çətindir. Epik fonlardan əlavə, "qız" sözünün qalaya düşmən tərəfindən zədələnmədiyini ifadə etdiyinə inanılır; yəni, dini baxımdan, o, Angra Mainyu-nun pisliyindən zədələnməyib və Zərdüşt dininin Tanrısı Ahura Mazda'nın "bakirə" və ya "qız" məbədi-qalası olaraq qalır.
Bəzi elmi mənbələr, Qız Qalasının Zərdüştçülük və İslamdan əvvəlki memarlığın əhəmiyyətli bir nümunəsi olduğunu bildirir. Arxeoloji və memarlıq sübutları vardır və qalaların Zərdüştçülərin atəş məbədi-qalası olduğu, qalada yeddi atəş çıxışının olduğu iddia edilir. Zərdüştçülər inanırdılar ki, cənnətə çatmaq üçün yeddi pillə və ya yeddi səma vardır.
Bakı Xanlarının evi
Saray, Şamaxı qapısının sol tərəfində yerləşir. 17-ci əsrdə Şirvanşahlar dövlətinin çöküşündən sonra baş verən xanlıqlar dövründə Bakı xanları bu sarayda yaşamışlar. Dəqiq tikinti tarixi ilə bağlı rəsmi məlumat yoxdur, lakin onun 1750-ci ildə Bakı xanının ilk xanı tərəfindən inşa edildiyi ehtimal edilir.
Saray kompleksi, Bakı xanlığının memarlıq irsinin ən əhəmiyyətli və dəyərli hissələrindən biri kimi qiymətləndirilir. Son qazıntılar 1985, 1986 və 2018-ci illərdə aparılıb. Burada bir çox mədəni nümunələrlə yanaşı, su təchizatı sistemi və yeraltı memarlıq qurğuları da aşkar edilmişdir. Hazırda, saray kompleksi son Bakı xanı Huseyngulu xanın, eləcə də onun ailə üzvləri Abdurrahim bəy və Mehdiqulu bəyin evini əhatə edir.
Katedral, eyni zamanda Cümə Məscidi
Bir çox müasir arxeoloqlara görə, Cümə məscidinin yerində bir pqan müqəddəs mərkəz var idi, burada atəşpərəstlər toplaşırdılar.
Məscid atəşpərəstlərin məbədi yerində inşa edilmişdir. Köhnə binadan dörd açıq tağ qalmışdır ki, bunların məbədə aid olduğu güman edilir. 15-ci əsrdə məscidin şimal tərəfinə bir minarə əlavə edilib. XIX əsrin sonlarına yaxın köhnə məscid sıradan çıxmış və onun yerində yeni - Cümə məscidi tikilmişdir.
2008-ci ildə məscid tamamilə bərpa edildi, isitmə və işıqlandırma sistemləri quraşdırıldı. Məscidin divarları əl işləri ilə işlənmiş dekorasiyalar, Quran surələri və İslamın beş müqəddəs üzvü Ahl al-Bayt'ın adları ilə oyulmuşdur.
Məhəmməd Məscidi və ya Siniggala
Ərəb yazısına görə, bu məscid Məhəmməd ibn Əbu Bəkir tərəfindən 1079-cu ildə (Hicri 471) inşa edilib, yəni memar yalnız ustad-rais (master) deyil, həm də sənətkarlar dəstəsinin başçısı olmuşdur.
Məhəmməd Məscidi, həmçinin "Siniggala" - "zədələnmiş qüllə" adı ilə tanınır. Bu adın maraqlı bir tarixi var, burada iştirak edənlər arasında Peter Böyükün özünün komandası altında xidmət edən Rusiya donanmasının admiralı da var.
Bu, Azərbaycanda İslamla bağlı olan və memarlıq üslubuna görə tarixi olan ilk binadır.
O zamandan 19-cu əsrə qədər məscidin minarəsi bərpa edilməmişdir. O, qüllənin müdafiəçilərinin davamlılığının və cəsarətinin simvolu olaraq qalmışdır.
Gubernator Bağı
Park 1830-cu ildən gubernator Mixaylovski tərəfindən yaradılmışdır və ilkin olaraq Mixaylov bağı (Bağ) adlandırılmışdır. Bir neçə onillikdən sonra parkın sahəsi 4.6 hektara (11 akra) genişləndirilmişdir.
Park, 1990-cı ildən şair Əli Ağa Vahid'in adı ilə "Vahid Bağı" adını almışdır. Bağda onun abidəsi ucaldılmış və bərpa edilmişdir. Sonra Vahid'in büstü qala divarlarının içinə köçürülmüş, bu günə qədər orada qalmaqdadır. 20-ci əsrin əvvəlində parkda konsert zalı yaradılması planları var idi və burada bir yay pavilyonu inşa edilmişdir.
Bəzi tədqiqatçılar inşaat tarixlərini 7-ci əsrə qədər uzatmaqda israr edirlər. O zamandan bəri, Siniggala Minarəti (11-ci əsr), əsas qalalı divarlar (11-12-ci əsrlər), Buxara Karvansarası və Qasımbəy hamamı (16-cı əsr) - müvəqqəti bağlanıb, Şirvanşahlar Sarayı (15-16-cı əsrlər), Multani Karvansarası və Hacı Qəyyib hamamı (15-ci əsr) və Qız Qalası inşa edilmişdir.
