Gəncə

Azərbaycanın gizli xəzinəsi

1-ci Gün

Gəzintimizə şəhərin mərkəzi meydanında, Şeyx Bəhaəddin memarlıq ansamblının yerləşdiyi yerdən başlayaq: burada məscid, hamamlar və karvansaray mövcuddur.

Şah Abbas Meydanı

Şah Abbas Meydanı Gəncə şəhərinin tarixi mərkəzində yerləşən bir meydandır. Şəhərin mərkəzində yerləşən bu memarlıq ansamblı məscid, hamam və digər tikililərdən ibarət idi. Şah Abbas məscidi 1606-cı ildə inşa edilmiş, daha sonra iki minarə əlavə olunmuşdur. Tikili Sovet dövründə dağıdılsa da, sonradan bərpa edilmiş və fəaliyyət göstərir. Meydanda dükanlarla əhatə olunmuş bazar meydanı və əsrlərdir yaşı olan çinar ağacları mövcud idi. Məscidin həyətində isə Quranın öyrənilməsi üçün mədrəsə yerləşir.

Çökək Hamamı

Yaxınlıqda 1963-cü ilə qədər fəaliyyət göstərən Çökək Hamamı və Cavad xanın türbəsi, Gəncənin sonuncu hökmdarının məzarı yerləşir.

Bu günbəzli hamam 1606-cı ildə memar Şeyx Bəhaəddin tərəfindən layihələndirilərək tikilmişdir. Adını (Çökək Hamam) hamamın texniki dizaynı sayəsində almışdır.

Gəncə Mədrəsəsi

Mədrəsənin binası bir zamanlar Gəncənin mərkəzi meydanında yerləşirdi. Günümüzə qədər yalnız 4 otaq və Şah Abbas məscidini əhatə edən bəzi divarlar qorunub saxlanılıb.

Cavad Xan Türbəsi

Cavad Xan 1804-cü ilə qədər Gəncə Xanlığının sonuncu hökmdarı idi. Onun türbəsi Şah Abbas Meydanının mərkəzindəki qəbrinin üzərində tikilmişdir, lakin hazırda məzar daşı Gəncə Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyində saxlanılır.

Şah Abbas Karvansarayı

1613–1614-cü illərdə Uğurlu xanın göstərişi ilə ən yaxşı karvansaraylardan biri tikilmişdir. Tikintiyə Şeyx Bəhaəddin rəhbərlik etmiş və bina Böyük Şah Abbasın şərəfinə adlandırılmışdır.

Təəssüf ki, bu karvansaray 1905-ci ildə ermənilər tərəfindən Gəncədə törədilmiş qırğın zamanı yandırılmış və abidə ciddi şəkildə zədələnmişdir. Yanğınla bağlı Firidun Koçarlı xatirələrində yazırdı:
"Bu, erməni tayfası səbəbilə sağ qalmadı. Şah Abbas karvansarayı yanıb külə döndü."

Sonradan karvansarayda "Azərbaycan miniatürləri" muzeyi və "Məhsəti Gəncəvi" qadın yaradıcılığı muzeyi yaradılmışdır.

Hazırda bişmiş qırmızı kərpicdən tikilmiş bu ikimərtəbəli binada 15 zal və 54 otaq mövcuddur. Tam bərpadan sonra o, istifadəyə verilmiş və turistlər arasında böyük tələbatla otel kimi fəaliyyət göstərir.

Bütün 3 bina – Məscid, Hamam və Karvansaray bir vaxtlar yeraltı yollarla birləşdirilmişdi.

Sonra biz Cavad Xan küçəsi boyunca gəzəcəyik, burada şəhərdə yaşayan almanlar tərəfindən 1902-ci ildə inşa edilmiş Zinger qardaşlarının evi yerləşir.

İsaak Zingerin emalatxanası

1920-ci ilə qədər burada Zingerin emalatxanası yerləşirdi. Gəzinti zamanı siz Gəncədə doğulmuş məşhur şairlər və memarlar, şəhərin müxtəlif dövrlərdəki adları, eləcə də bu qədim şəhərin müdafiəçiləri və xainləri haqqında məlumat əldə edəcəksiniz.

Məşhur Butulka Ev

Biz həmçinin 1967-ci ildə bir sakin tərəfindən II Dünya Müharibəsi zamanı itkin düşən qardaşının xatirəsinə şüşə butulkalardan tikilmiş məşhur Butulka Evin ətrafında gəzəcəyik.

We'll see the building where the Azerbaijan Democratic Republic was proclaimed in 1918, which existed for only 2 years.

Xan Bağı

Sonra biz bir vaxtlar sonuncu xanın və ailəsinin dincəldiyi gözəl parkda istirahət edə bilərik. Parkın ərazisində möhtəşəm çinar ağacları xiyabanı, Sovet dövrünə aid binalar və bir vaxtlar şəhəri düşmənlərdən qoruyan qala divarının bir hissəsi yerləşir.

2-ci Gün

Növbəti gün, Şərq səhər yeməyindən dərhal sonra, 8-ci əsrdə inşa edilmiş İslamın beşinci peyğəmbərinin türbəsini ziyarət edəcəyik. Daha sonra 1819-cu ildə Şvabiyadan gələn köçkünlər tərəfindən təsis edilmiş Helenendorf kəndinə gedəcəyik. Səyahətimizə Azərbaycanın ən gözəl gölü olan Göygölə doğru davam edəcəyik, Ədəbiyyat Milli Parkını ziyarət edəcəyik, Şərq mozaikalarına baxacaq və məşhur orta əsr şairi Nizami Gəncəvinin muzeyini görəcəyik.

İmamzadə Türbəsi

Günə şəhərdən 10 km məsafədə yerləşən İmamzadə (peyğəmbər nəslindən olan) türbəsini ziyarətlə başlayırıq. Kompleks əsas günbəzin rənginə görə "Göy Günbəz" və ya "Göy Məscid" kimi də tanınır. Burada beşinci peyğəmbər Məhəmmədin oğlu Bağır İbrahimin məzarı da yerləşir. Bu dini abidə yalnız Gəncənin qədimliyini sübut etmir, həm də şəhərin İslam dünyasında tutduğu mövqeyi və nüfuzunu göstərir.

Helenendorf qəsəbəsi

Helenendorf — 1819-cu ildə dini səbəblərə görə Şvabiyadan gələn köçkünlər tərəfindən təsis edilmişdir. Təxminən 700 ailə Almaniyadan Zaqafqaziyaya köçürülmüşdür. Daha sonra, 1857-ci ildə bölgədə ilk Lüteran kilsəsinin tikilməsi qərara alındı və 3 il sonra Müqəddəs İoann Kilsəsi uğurla inşa edildi. Sakinlər uğurla kənd təsərrüfatı ilə məşğul olur və yalnız bölgədə deyil, ölkə xaricində də məşhurlaşan bir şərab fabriki qurmuşdular. Daha sonra, İkinci Dünya Müharibəsinin başlanması ilə əksər sakinlər bölgəni tərk etdilər. Kilsə, 1941-ci ildə almanların bölgədən deportasiyasından sonra bağlandı. Müxtəlif dövrlərdə bina idman zalı və hərbi xəstəxana kimi fəaliyyət göstərmişdir. 2008-ci ildə Müqəddəs İoann Kilsəsi Almaniyanın GIZ təşkilatının maliyyə dəstəyi ilə bərpa edilmişdir.

Müqəddəs İoann Kilsəsi

Qoruqdan Gəncəyə qayıdarkən Nizami muzeyini və onun türbəsini ziyarət edəcəyik.

Nizami Gəncəvi Muzeyi

Nizami Gəncəvi (təqribən 1141-1209) haqqında çox az məlumat mövcuddur – onun həyatı haqqında yeganə məlumat mənbəyi onun əsərləridir. Lakin o, şübhəsiz ki, Azərbaycan poeziyasının klassiki, orta əsrlər ədəbiyyatının ən böyük romantiki, danışıq dilini fars epik poeziyasına gətirən bir sənətkardır.

Nizami Gəncəvinin türbəsi

Türbə 1947-ci ildə şairin məzarı üzərində, qədimdə dağıdılmış məzarın yerində inşa edilmişdir.
Daha sonra 1991-ci ildə yenidən qurulmuş, türbənin özündən əlavə park və şairin əsərlərini təsvir edən heykəltəraşlıq qrupunu əhatə edən yeni bir kompleks tikilmişdir.
Türbənin yeni binası Ukraynadan gətirilmiş möhkəm qranit bloklardan tikilmişdir.

1991-ci il şairin 850 illik yubileyi münasibətilə UNESCO tərəfindən “Nizami ili” elan edilmişdir.